Nhưng Quảng Bình có một vùng đất còn mang nhiều điều kỳ thú hơn nữa, một vùng đất có lẽ rất ít người đặt chân tới nhưng chắc chắn rằng chỉ cần nhìn thoáng qua thôi, du khách sẽ phải mê mẩn với nét phong nhã nơi ấy. Đó là làng Lý Hòa, một địa danh nhiều thổn thức bên dòng sông Gianh huyền thoại mà người ta mong muốn được tìm về trong những tour du lịch mùa hè.

Làng Lý Hòa nằm trên đường thiên lý Bắc – Nam, cách sông Gianh 9 km về phía Nam và cách thành phố Đồng Hới 12km về phía Bắc.

Làng Lý Hòa thuộc xã Hải Trạch, huyện Bố Trạch, Quảng Bình. Vùng quê ấy được thành lập từ những năm 1705, khi một số người dân ở Cương Gián, Nghi Xuân, Hà Tĩnh không thể chịu nổi ách cai trị của chúa Trịnh nên đã bàn nhau rời bỏ quê hương. Họ đi về hướng Nam, gặp một cửa sông, phát hiện một vùng đất có địa hình thuận lợi và ở lại neo đất định cư, hình thành nên làng Lý Hòa ngày nay.

Một Lý Hòa sầm uất ngày nay – Ảnh: sưu tầm

Một lần du lịch Quảng Bình, ghé thăm làng Lý Hòa, du khách sẽ thật sự ngỡ ngàng với địa thế đẹp vô ngần của mảnh đất này. Có ai đó đã từng nhận xét rằng Lý Hòa “núi giăng một mặt, nước giăng ba bề”. Ngôi làng tựa như một bán đảo nhỏ, phía Tây Nam, phía Đông là sông và biển, phía Bắc có đèo Lý Hòa nối với đất liền.

Núi giăng một mặt, nước giăng ba bề – Ảnh: Sưu tầm

Hoàng hôn trên “bán đảo nhỏ” Lý Hòa – Ảnh: Lyhoa

Đèo Lý Hòa cũng thật thi vị, xuất phát từ dãy Trường Sơn đâm ngang ra biển cắt ngang địa hình làng Lý Hòa, đèo không cao lắm, nhưng liên tục trăm ngọn, trông vô cùng ấn tượng. Đứng trên đỉnh đèo ấy, ngắm toàn cảnh ngôi làng từ trên cao, du khách như rơi vào một khung cảnh thần tiên, thơ mộng, thật xứng với danh “thượng sơn, hạ thủy”.

Từ đèo Lý Hòa tỏa ra ba hướng, du khách còn có cơ hội được tham quan nhiều làng quê còn lưu dấu ấn lịch sử một thời trong chuyến du lịch Quảng Bình, làng Hy Duyệt ở phía Tây, nơi thuở trước có Tháp và tượng Chàm cổ, dòng sông Gianh lịch sử ở mạn Bắc, sông Lý Hòa ở mạn Nam.

Sông Gianh ở mạn Bắc – Ảnh: Sưu tầm

Ở phía xa xa, 4 giếng nước lớn được xây cất bằng đá phiến xanh thanh hóa và gạch Bát Tràng đó là: Giếng Dậu , giếng Chùa, giếng Đình và giếng Eo hiện lên cùng đình Lý Hòa đầy trầm mặc, mang hơi thở của các vị tiền nhân. Đó là một công trình văn hóa mang đậm nét kiến trúc đình Việt thời Nguyễn, nơi thờ tự các vị tổ khai cơ làng, khai cơ nghề nghiệp cho con cháu, thờ tự các danh khoa danh giá của làng và là nơi gắn liền với những hoạt động yêu nước thời kỳ kháng chiến.

Đình Lý Hòa trầm mặc mang hơi thở của tiền nhân – Ảnh: Sưu tầm

Từ trên cao nhìn xuống, Lý Hòa hiện lên như một con rồng lớn đang quẫy mình bay lượn giữa tràng giang. Về nơi ấy trong hành trình du lịch Quảng Bình để được tận mắt chiêm ngưỡng một bức tranh thiên nhiên đủ đầy màu sắc ở bãi Đá Nhảy với cát trắng, dương xanh, non cao và biển rộng. Từng hòn đá lớn nhỏ, cao thấp, trăm hình dáng mọc lởm chởm để mỗi khi sóng biển vỗ bờ làm cho đá được nâng lên, nhảy chồm chồm trông vô cùng thích mắt.

Bãi Đá Nhảy nhiều kỳ thú ở Lý Hòa – Ảnh: Lê Thanh Sơn

Cái vẻ đẹp thơ mộng “cao sơn lưu thủy, phong cảnh hữu tình” ấy đã khiến bao bậc tiền bối phải thốt lên đầy kinh ngạc. Lê Quý Đôn đã từng ghi lại trong cuốn “Phủ Biên Tạp Lục” rằng: ”Thôn Lý Hòa, chân Nam Bố chính, đất ấy là dư khí của núi Lệ Đệ rũ xuống thành bãi cát bằng, nổi cao, mở rộng dân cư ngang bãi trong về phía Nam”.

Thênh thang biển rộng – Ảnh: Antduy

Dường như, trong vẻ đẹp thần tiên ấy, người ta lại quên đi những muộn phiền trong cuộc sống thường ngày, thả hồn với thiên nhiên bao la, trải nghiệm những câu chuyện thú vị về vùng đất mang nhiều huyền thoại.

Thả hồn với biển Nhật Lệ trước làng Lý Hòa – Ảnh: Sưu tầm

Đó cũng là nơi mà ngày xưa ấy, trong khói lửa phân tranh của hai nhà Trịnh – Nguyễn, Nguyễn Huệ đã chọn nơi đây làm nơi đóng chiến thuyền cho chiến dịch phù Lê diệt Trịnh. Dường như, vùng đất ấy đã gắn liền với bao chiến tích lịch sử của dân tộc Việt, trở thành niềm tự hào con cháu thế hệ sau này.

Tìm về đây trong chuyến du lịch Quảng Bình, du khách còn được nghe kể những câu chuyện ẩn chứa đầy chất huyền thoại về một mảnh đất nhỏ xinh mà cất giữ bao kỳ tích. Dường như, trong từng câu chuyện kể, trong từng dấu tích để lại, người ta lại hình dung ra một khung cảnh kẻ bán người mua tấp nập trên cảng Lý Hòa.

Cảnh sinh hoạt của người dân vùng biển Lý Hòa – Ảnh: Sưu tầm

Phố xá cũng nhộn nhịp giao thương – Ảnh: Sưu tầm

Một thành phố nhỏ ven sông với cuộc sống trù phú ít nơi nào sánh kịp “người sang kẻ hèn đĩa bát đều vẽ rồng phượng, kẻ hơn người kém áo sóng toàn màu đỏ hồng”. Một khung cảnh mang lại nhiều thổn thức cho thế hệ hôm nay và cả mai sau.

Nhưng vẫn gợi nhiều nhớ thương cho ai đó từng ghé qua – Ảnh: Lyhoa

Làng Lý Hòa trở thành một địa danh lý tưởng trong hành trình du lịch Quảng Bình. Tìm về đấy trong những ngày hè oi ả, du khách như được đắm chìm trong một khoảng không gian thần tiên, thơ mộng, hơn thế nữa là để hướng về nguồn cuội, để tự hào hơn về truyền thống ngàn năm của dân tộc, và để thấy rằng Việt Nam đẹp vô ngần mà mỗi địa danh luôn “mang một dáng hình, một ao ước, một lối sống ông cha”.