Theo báo cáo của Bộ Quốc phòng Nga cùng ngày, vào khoảng 3h20 ngày 9/8, một kho đạn đã phát nổ tại sân bay Saki, các trang thiết bị trong sân bay không bị hư hại, nguyên nhân vụ nổ đang được điều tra làm rõ.

 Theo báo cáo từ hiện trường, khu vực kho đạn của sân bay không bị trúng đạn pháo vào thời điểm đó. Được biết, sân bay Saki là nơi đóng quân của Trung đoàn không quân tấn công độc lập số 43 (43 OMShAP) thuộc Hạm đội Biển Đen của Hải quân Nga.

Trong khi Ukraine lên tiếng phủ nhận tấn công, thì một quan chức cấp cao của quân đội Ukraine tiết lộ rằng vụ nổ là do quân đội Ukraine gây ra. Do các máy bay chiến đấu của Nga thường cất cánh từ căn cứ Sami nên quân đội Ukraine đã sử dụng một "thiết bị chuyên dụng do Ukraine sản xuất" để tấn công căn cứ này. Cựu cố vấn Bộ Nội vụ Ukraine Viktor Andrusiv cũng tuyên bố rằng các lực lượng Ukraine đã tấn công căn cứ này bằng một loại thiết bị mới.

Theo các nguồn tin khác nhau, vì căn cứ gần nhất của quân đội Ukraine với sân bay Saki nằm ở bang Kherson, khoảng cách đường thẳng là 218 km, vượt quá tầm bắn của bệ phóng tên lửa HIMARS của Ukraine và tầm bắn của tên lửa đạn đạo Dot-U, cùng với tiết lộ của các quan chức Ukraine giấu tên, dư luận bên ngoài không thể không suy đoán, liệu quân đội Ukraine có còn tồn tại một loại "sát thủ lớn" nào đó không?

Giả thuyết 1: "Kẻ giết người tự chế" Ukraine hay anh trai của "Iskander-M"?

Mặc dù nguyên nhân của vụ nổ vẫn chưa rõ ràng, nhưng các chuyên gia quân sự đã phân tích rằng nếu nó thực sự là một cuộc tấn công từ bên ngoài Crimea, nó phải "liên quan đến một loại vũ khí mà Ukraine chưa công khai sở hữu".

Cựu Bộ trưởng Nội vụ Ukraine Viktor Andrusiv đăng trên mạng xã hội rằng Ukraine đã triển khai tên lửa có tầm bắn từ 200 đến 300 km. Andrusiv trước đó đã công khai kêu gọi một cuộc tấn công tầm xa vào cầu Kerch nối Nga và Crimea.

Có thông tin của của một số quan chức Ukraine về khả năng sử dụng vũ khí do Ukraine phát triển để tấn công căn cứ không quân Saki. Liệu Ukraine có thực sự có tên lửa đạn đạo tầm ngắn nội địa?

Trên thực tế, ngay từ năm 2003, nhà sản xuất tên lửa và tên lửa nổi tiếng của Ukraine là “Cục thiết kế phía Nam” đã bắt đầu phát triển một loại tên lửa đạn đạo tầm ngắn. Đây là tổ chức nghiên cứu và phát triển tên lửa quan trọng nhất trong thời kỳ Xô Viết, Cục Thiết kế Đặc biệt Dnipropetrovsk 586. Con át chủ bài mới ra mắt gần đây của Nga, tiền thân của tên lửa xuyên lục địa Sarmat, tên lửa đạn đạo xuyên lục địa SS-18 của Liên Xô được NATO đặt mật danh Satan xuất phát từ đây.

Năm 1990, Liên Xô thành lập "Dự án tên lửa đạn đạo tầm ngắn mới" để tái phát triển tên lửa đạn đạo đất đối đất tầm ngắn dựa trên công nghệ SS-23 Spider. Đây hiện là hệ thống tên lửa Iskander-M nổi tiếng của Nga. Trong thời kỳ này, "Cục thiết kế phía Nam" cũng tham gia một số nhiệm vụ. Theo báo cáo, sau khi Liên Xô tan rã, Ukraine bắt đầu phát triển tên lửa đạn đạo tầm ngắn của riêng mình tương tự như Iskander-M.

Theo báo cáo, hệ thống vũ khí do Ukraine tự phát triển này chính là tên lửa đạn đạo đất đối đất sau này được gọi là Thunder-2 (Grom-2). Từ năm 2005 đến năm 2006, Ukraine đã tạo ra "Chương trình Tên lửa hành trình Peregrine", do Tập đoàn Công nghiệp Hàng không Vũ trụ Ukraine và Cục Thiết kế Phương Nam hợp tác phát triển, và dự kiến sẽ được lắp đặt và xuất khẩu vào năm 2011. Tuy nhiên, do vấn đề kinh tế và các vấn đề nội bộ, chương trình đã được tuyên bố chưa thể ra đời vào năm 2013.

Nhưng ngay sau đó, với sự hỗ trợ tài chính của "nhà tài trợ bí ẩn", Ukraine đã thông báo rằng tên lửa đạn đạo tầm ngắn Grom-2 sẽ do "Cục Thiết kế Phương Nam" phát triển với tầm bắn từ 50 đến 300 km. Sau đó, "nhà tài trợ bí ẩn" được tiết lộ là người Ả Rập Xê Út. Tháng 8/2013, truyền thông Ukraine đưa tin Nhà máy Máy miền Nam đã nhận được tài trợ từ Ả Rập Xê Út để phát triển hệ thống tên lửa chiến thuật mới Grom-2. Năm 2015, Saudi Arabia và Ukraine đã ký tên lửa chiến thuật Grom-2. hợp đồng của hệ thống, giá trị hợp đồng khoảng 300 triệu đô la Mỹ, và dự án Peregrine Falcon đã được tái sinh.

Năm 2016, Ukraine đã trưng bày công khai một mô hình tên lửa, có thiết kế rất giống với Iskander-M của Nga. Hệ thống có thể lắp 480 kg đầu đạn nổ cao và đầu đạn phụ, đạt tầm bắn 500 km, loại xuất khẩu là 50 km đến 280 km. Tuy nhiên, theo báo cáo của truyền thông Nga vào năm 2017, Ả Rập Xê Út sau đó đã cắt hỗ trợ tài chính cho dự án này, dẫn đến việc dự án tên lửa Grom-2 bị đình chỉ.

Kể từ đó, việc phát triển tên lửa này trở thành một bí ẩn. Năm 2018, một bệ phóng tên lửa TEL hoặc mô hình mang biểu tượng của Lực lượng vũ trang Ukraine đã được cho là sẽ được trưng bày công khai tại cuộc diễu hành Ngày Độc lập Kyiv. Vào năm 2019, các báo cáo dẫn nguồn tin quân sự Ả Rập Xê Út cho biết Ả Rập Xê Út có thể nhận được hệ thống tên lửa đạn đạo tầm ngắn Grom-2 đầu tiên vào năm 2022.

Ngoài ra, Cục thiết kế phía Nam đã tiết lộ rằng cơ quan này đang phát triển tên lửa hành trình Korshun, có quan hệ kỹ thuật chặt chẽ với tên lửa hành trình Kh-55 của Liên Xô, cũng là sản phẩm ngôi sao của Cục Thiết kế phía Nam.

Giả thuyết 2: Mỹ bí mật vận chuyển thêm tên lửa mạnh cho Ukraine?

 Một khả năng khác là Mỹ đã cung cấp cho Ukraine các bệ phóng tên lửa ATACMS.

Theo các nhà phân tích tình báo, Ukraine có 16 tên lửa Seamaster do Mỹ cung cấp và 3 tên lửa M270 do Anh cung cấp. Cả hai hệ thống đều có thể bắn nhiều loại rocket 227mm. Nhưng theo thông tin công khai, cho đến nay Mỹ chỉ cung cấp cho Ukraine một số lượng không xác định tên lửa dẫn đường M31, mang đầu đạn tích hợp nặng 200 pound và có thể bắn trúng mục tiêu trong phạm vi khoảng 70 km.

Theo các báo cáo, chính quyền Biden đã miễn cưỡng cung cấp cho Ukraine Hệ thống tên lửa chiến thuật ATACMS, có tầm bắn xa hơn và lực lượng tấn công mạnh hơn, vì sợ Ukraine sử dụng hệ thống này để tấn công đất liền Nga, khiến Nga tức giận khiến tình hình leo thang. Tuy nhiên, do xung đột giữa Nga và Ukraine vẫn tiếp diễn và quân đội Ukraine phải chịu một số lượng lớn tổn thất chiến trận, việc Mỹ viện trợ vũ khí cho Ukraine dường như đã bắt đầu được cởi trói.

Một tuần trước, truyền thông Nga đưa tin Quốc hội Mỹ bày tỏ ý tưởng cung cấp ATACMS cho Ukraine hỗ trợ cho việc phóng tên lửa HIMARS. Thượng nghị sĩ Hoa Kỳ Slotkin nói với giới truyền thông vào tháng 7/2022 rằng cần có sự ủng hộ của lưỡng đảng trong Hạ viện để cung cấp ATACMS cho Ukraine và quân đội Ukraine sẽ nhận được vũ khí này trong vòng 3 đến 6 tuần tới.

Tuy nhiên, các nhà phân tích chỉ ra rằng hiện tại không tên lửa nào có thể tấn công trực tiếp Bán đảo Crimea từ tiền tuyến và loại duy nhất có khả năng tấn công là tên lửa ATACMS với tầm bắn 300 km. Điều này khiến người ta không khỏi thắc mắc liệu Ukraine có "âm thầm" có được một số lượng lớn tên lửa đạn đạo "không rõ nguồn gốc" hay không.

Ngoài ra, vụ nổ tại Căn cứ Không quân Saki cũng có thể do máy bay, máy bay không người lái, tên lửa tầm ngắn được bí mật phóng từ trong hoặc ngoài bờ biển Crimea phá hoại.

Giả thuyết 3: Tên lửa Neptune từng đánh chìm soái hạm Matxcova lại phô diễn sức mạnh?

Theo báo cáo, sân bay Saki nằm ở nội địa của Crimea và là sân bay quân sự lớn nhất trên bán đảo Crimea, trước đây là căn cứ không quân của hải quân của Liên Xô. Sau khi Nga giành quyền kiểm soát Crimea vào năm 2014, nó trở thành nơi đóng quân của Trung đoàn không quân tấn công Hải quân Độc lập 43 (43 OMShAP) thuộc Hạm đội Biển Đen của Hải quân Nga. Được trang bị 12 máy bay chiến đấu Su-30SM, 6 Su-24M và 6 Su-24MR, trung đoàn đã làm nên tên tuổi trong một số cuộc đối đầu với các lực lượng NATO ở Biển Đen vào năm 2021.

 Hình ảnh vệ tinh vài giờ trước khi vụ nổ xảy ra cho thấy có nhiều máy bay đậu tại căn cứ Saki vào thời điểm đó.

Một số nhà phân tích cho rằng, Ukraine có thể một lần nữa sử dụng tên lửa chống hạm đối bờ Neptune bắn chìm tàu Matxcơva của Hạm đội Biển Đen.

Neptune của Ukraine là hệ thống tên lửa chống hạm được phát triển dựa trên tên lửa Uranus X-35 của Liên Xô. Hai tên lửa này có hình dạng rất giống nhau, nhưng tên lửa chống hạm Neptune có tầm bắn xa hơn và được cập nhật hệ thống điện tử. Hệ thống tên lửa bao gồm một xe chỉ huy di động, một xe tải vận chuyển tên lửa và một xe phóng. Tên lửa chống hạm Neptune nặng khoảng 870 kg, đầu đạn nặng 150 kg, tầm bắn 280 km, ngoài tác dụng tấn công các mục tiêu trên biển, nó còn có thể tấn công các mục tiêu mặt đất.

Năm 2021, Bộ Quốc phòng Ukraine thông báo sẽ bắt đầu lắp đặt hệ thống tên lửa chống hạm Neptune, khi nó được trang bị cho tiểu đoàn tên lửa đất đối hạm độc lập thứ 65 của Hải quân Ukraine. Một số chuyên gia quân sự Nga đã phân tích rằng không thể loại trừ khả năng Ukraine triển khai hệ thống tên lửa này ở bờ Tây Biển Azov. Từ đó, chỉ cần hàng chục km là đến Crimea, và việc phóng tên lửa chống hạm Neptune có thể tới mục tiêu trong 6 phút, 25 phút đến cầu Crimea và các cơ sở chiến lược khác trong vùng Krasnodar, 3 phút tiếp cận mục tiêu ở vùng Donbass.