“83 ngày phòng thủ Mariupol sẽ đi vào lịch sử như là trận Thermopylae của thế kỷ 20”, cố vấn tổng thống Ukraine, ông Mykhailo Podolyak viết trên Twitter hôm 17/5, nhắc đến trận đánh Thermopylae vào năm 480 TCN - khi lực lượng Hy Lạp phải đối diện đội quân Ba Tư có số lượng áp đảo.

Những người phòng thủ tại Azovstal đã “phá hỏng” kế hoạch chiếm đóng miền Đông Ukraine của Nga và “hoàn toàn xoay chuyển tình hình cuộc chiến”, ông Podolyak viết.

Một ngày trước bài đăng trên, Kyiv khẳng định nhiệm vụ cầm chân quân Nga đã hoàn tất. Chỉ thị này - trên danh nghĩa - không phải lệnh đầu hàng nhưng nó đã đặt dấu chấm hết cho trận đánh dài nhất trong gần 3 tháng giao tranh Ukraine.

Bao nhiêu binh sĩ đã đầu hàng?

Hôm 18/5, Bộ Quốc phòng Nga tuyên bố tổng cộng 959 binh sĩ Ukraine đã đầu hàng kể từ ngày 16/5. Trong số ấy, 80 người bị thương, bao gồm 51 người cần nhập viện để điều trị tại một bệnh viện ở Novoazovsk, thuộc nhà nước tự xưng “Cộng hòa Nhân dân Donetsk” (DPR).

Tuy nhiên, trong số những binh sĩ ra hàng cho tới ngày 18/5 không có chỉ huy ở cấp cao nhất. Những người này vẫn ở bên dưới nhà máy Azovstal, Reuters dẫn lời Denis Pushilin, lãnh đạo DPR.

Hiện chưa rõ trong nhà máy Azovstal còn bao nhiêu binh sĩ Ukraine. Trước đó, ước tính có tới 2.000 binh sĩ Ukraine cầm cự bên dưới nhà máy Azovstal.

Binh sĩ đầu hàng được đưa đi đâu?

Nga không công bố địa điểm tập kết binh sĩ Ukraine đầu hàng. Nhưng theo AP, 7 chiếc xe buýt chở theo số binh sĩ Ukraine không xác định đã được trông thấy vào hôm 17/5 ở khu vực từng là nhà tù số 120, thuộc thị trấn Olenivka, cách Mariupol khoảng 88 km về phía bắc.

Trên một chiếc xe buýt là khoảng 20 binh sĩ Ukraine. AP không thể xác định tổng số binh sĩ Ukraine được đưa đến Olenivka hay tình trạng pháp lý của những người này.

Tuy Mariupol và Olenivka về lý thuyết đều là một phần của tỉnh Donestk của Ukraine, Olenivka từ năm 2014 đã nằm dưới sự kiểm soát của lực lượng ly khai thân Nga, cấu thành một phần của DPR.

Trước khi rơi vào tay phe nổi dậy, nhà tù số 120 là cơ sở an ninh nghiêm ngặt chuyên giam giữ người phạm tội nghiêm trọng.

Họ sẽ gặp chuyện gì?

Câu hỏi bức bối nhất lúc này là chuyện gì sẽ xảy ra đối với những binh sĩ Ukraine đã đầu hàng.

Kyiv lúc này rất kiệm lời về điều khoản đi kèm việc đầu hàng. Họ hy vọng có thể trao đổi tù nhân với Nga để đưa những binh sĩ Ukraine ở Azovstal về nhà nhưng cũng lưu ý rằng đây là quá trình cần sự khéo léo và nhiều thời gian.

Người phát ngôn Điện Kremlin hứa hẹn những binh sĩ này sẽ được đối xử “phù hợp với chuẩn mực quốc tế”. Nhưng các tuyên bố từ trong nước Nga và từ lực lượng ly khai đã đi ngược lại cam kết của Điện Kremlin.

Ủy ban Điều tra của Nga hôm 17/3 cho biết thẩm vấn những binh sĩ Ukraine đầu hàng để “xác định những thành phần theo chủ nghĩa dân tộc và kiểm tra xem liệu họ có dính líu tới hành vi phạm tội với dân thường” hay không, theo TASS.

Văn phòng công tố Nga đã yêu cầu Tòa Tối cao nước này tuyên bố Trung đoàn Azov là tổ chức khủ‌ng b‌ố. Hầu hết binh sĩ ra hàng tại Azovstal là thành viên của Trung đoàn Azov.

Đồng thời, nghị viện Nga đang cân nhắc thông qua nghị quyết cấm việc trao đổi tù bình bằng thành viên Trung đoàn Azov.

Trong khi đó, ông Pushilin, lãnh đạo DPR, hôm 18/5 cho biết tòa án sẽ xét xử binh sĩ Ukraine đầu hàng tại Azovstal.

“Với những phần tử tội ác chiến tranh và thành phần theo chủ nghĩa dân tộc, nếu họ hạ vũ khí, số phận của họ sẽ do tòa án quyết định”, ông Pushilin nói, theo TASS. “Nếu đó là tội phạm phá‌t xí‌t, họ sẽ bị đem ra trước tòa án binh”.