Vaquita là loài nhỏ nhất thuộc bộ cetacean (bộ cá voi) - nhóm các loài thú biển có vú bao gồm cá voi, cá heo và cá heo chuột - có chiều dài trung bình 4-5 feet và nặng khoảng 65-120 pounds.
Loài động vật quý hiếm này có độ dài tối đa chỉ khoảng 1,5m, nặng 50kg và tuổi thọ khoảng 21 năm. Từ khi được phát hiện vào những năm 1950, chúng đã bị xếp vào danh sách những loài động vật có nguy cơ tuyệt chủng cao nhất thế giới.
TS Sergio Nigenda Morales, thuộc Phòng thí nghiệm gene quốc gia về đa dạng sinh học tại Irapuato, bang Guanajuato, miền Trung Mexico, cho biết, cá heo vaquita là nạn nhân “bất đắc dĩ” mắc vào lưới rê của những con tàu đánh bắt cá Totoaba (tên khoa học thuộc bộ cá vược).
Trên thị trường chợ đen, bong bóng cá Totoaba có giá đến 9.000 USD/kg.
Ngoài ra do sự phá hủy, gây ô nhiễm môi trường sống và các cuộc "càn quét" của tàu cá chỉ là số ít các hành động của con người tác động đến loài thú này.
IWC cho biết: "Sự tuyệt chủng của vaquita là không thể tránh khỏi trừ khi 100% lưới rê được thay thế ngay lập tức bằng các ngư cụ khác để bảo vệ quần thể vaquita và sinh kế của ngư dân".
Những nỗ lực nhằm ngăn chặn việc sử dụng lưới rê đã thúc đẩy chính phủ Mexico ban hành lệnh cấm toàn diện đối với chúng, hợp tác với nam diễn viên Leonardo DiCaprio và hải quân sử dụng các khối bê tông để tạo ra một "khu vực không khoan nhượng" đối với hoạt động đánh bắt trái phép.
IWC cho rằng những nỗ lực này cần phải đạt hiệu quả 100% để số lượng vaquita bắt đầu phục hồi, nhưng những gì đã làm đến nay dường như ít nhất cũng giữ cho quần thể này ổn định. Số lượng vaquita được quan sát không hề giảm kể từ năm 2018 và thậm chí người ta còn phát hiện chúng có cả những cá thể con đi theo.
Tiến sĩ Lindsay Porter, Phó chủ tịch Ủy ban Khoa học của IWC, cho biết: "Chúng vẫn chưa ngừng sinh sản. Nếu chúng ta có thể loại bỏ các áp lực, số lượng có thể phục hồi".
