Khi bố làm bạn và định hướng nhiều cho con, trẻ sẽ tự tin vào chính mình. Đồng thời, có mục tiêu rõ ràng trong việc phát triển bản thân cùng bản lĩnh mạnh mẽ.

Mẹ - nơi con thấy an toàn nhất

Từ xưa đến nay, không ít người quan niệm rằng “Đàn ông xây nhà, đàn bà xây tổ ấm”. Nhiều ông chồng “thản nhiên” mặc định, xây dựng tổ ấm là trách nhiệm của người phụ nữ. Thế nên, nhiều người vợ phải gồng gánh “trăm mối tơ vò” liên quan đến gia đình. Trong đó, trách nhiệm nặng nề nhất là việc giáo dục con.

Khi một đứa trẻ mắc lỗi, người ta sẽ quy kết trách nhiệm cho người mẹ. “Tại mẹ không biết bảo ban, dạy dỗ nên con mới bướng bỉnh, nghịch ngợm. Đúng là con hư tại mẹ, cháu hư tại bà!”. Câu nói này vô tình được thốt ra từ người cha, người chồng, người thân trong gia đình. Tuy nhiên, cũng nên tìm hiểu xem trong lúc đấy, người cha đang ở đâu? Tại sao không ai nhắc tới trách nhiệm của người cha trong việc giáo dục con?

Nhiều người đã thuộc nằm lòng câu nói của người xưa “Con hư tại mẹ, cháu hư tại bà”. Tuy nhiên, trong xã hội ngày càng hướng đến sự bình đẳng, việc giáo dục con không còn chỉ là trách nhiệm của người phụ nữ. Nếu có một người cha nghiêm khắc và luôn biết lắng nghe, chắc hẳn, sẽ rất khó có những đứa trẻ hư.

Chia sẻ về vai trò của người mẹ đối với con, chuyên gia tâm lý học trẻ em Phan Linh cho rằng, mẹ là nơi con có thể tìm đến khi có bất kỳ vấn đề gì.

“Nếu không phải là mẹ có thể làm một cái gì đó tốt hơn cho con, theo bản năng, thì ai có thể đây? Và mẹ, cũng chính là mẹ, lại là nơi con có thể “giận cá chém thớt”. Nơi con dám quăng tất cả những cảm xúc khó chịu, những cảm giác tức giận và lo lắng vào đó. Nếu một đứa trẻ bị kìm nén những cảm xúc khó chịu suốt một ngày dài, hay phải ở trong một tình huống được coi là khó khăn về mặt cảm xúc thì ở ngay cái giây phút con nhìn thấy mẹ, con biết rằng: À, cuối cùng, mình cũng có thể để nó trôi đi. Vì đã có mẹ ở đây” - bà Linh chia sẻ.

Vị chuyên gia này nhấn mạnh, không phải vì mẹ mà con la hét, hay mè nheo. Vì vậy, những người làm mẹ hãy đừng để ai nói rằng “Con hư tại mẹ”. Thay vào đó, những người mẹ cần tạo cho mình một suy nghĩ tích cực. Bởi, một cách bản năng, chính mẹ đã tạo ra một không gian đủ an toàn. Nhờ đó, con có thể tự nhiên thể hiện cảm xúc, cảm giác và những chức năng c‌ơ th‌ể của mình.

Thay vì lo lắng về vấn đề này, các bà mẹ cần coi đó là một dấu hiệu tốt. Thậm chí, dù là khi con vừa nhìn thấy mẹ và bắt đầu khóc, mè nheo, lèo nhèo, rên rỉ.

“Hãy coi đó là biểu hiện của việc con yêu mẹ, cần mẹ và mong chờ sự yêu thương vỗ về từ mẹ. Bằng bản năng và sự hiểu biết, mẹ sẽ nhận diện được những nguyên nhân tiềm ẩn đằng sau biểu hiện cảm xúc của con. Việc tương tác, thể hiện sự đồng cảm, yêu thương và giúp con nhận diện cảm xúc lúc này rất quan trọng.

Nếu mẹ từ chối hoặc tránh xa con trong những tình huống khó khăn đó, trẻ sẽ học được điều gì, chắc chúng ta có thể dễ dàng suy luận được. Những em bé sẽ tìm đến bố khi thấy vui, nhưng khi đau, buồn, mỏi mệt thì chỉ có mẹ mà thôi”, chuyên gia Phan Linh nhấn mạnh.

Không chỉ mẹ, cha cũng có vai trò lớn trong sự phát triển của con. Ảnh minh họa

Hấp thụ từ cả cha và mẹ

Trong khi đó, chuyên gia tâm lý Phạm Hiền cho rằng, tính cách của con có được không phải do gen. Thay vào đó, tính cách của trẻ là do sự hấp thụ nhiều từ cách thể hiện của cha mẹ, sau đó là môi trường sống xung quanh.

“Có câu: Trong gia đình, tính cách các con như 5 ngón tay. Có ngón dài, ngón ngắn”, bà Hiền dẫn chứng.

Lý do là bởi, một số trẻ có bản năng học cái tốt, kể cả nằm trong “ngóc ngách”. Song, không ít trẻ chỉ học những va đập, gai góc dù những yếu tố đó chỉ “lộ ra ngoài” một chút.

Chia sẻ về việc nuôi dạy con, nữ chuyên gia này khẳng định, chắc chắn, rất nhiều người đàn ông thấy con lớn lên trưởng thành, nhưng không “mảy may” suy nghĩ. Những người cha này không nghĩ về lý do tại sao con có thể trưởng thành. Trái lại, họ nghiễm nhiên nhìn thấy con cao lớn từng ngày và coi đó là lẽ đương nhiên của cái cây tự lớn.

“Họ không cần quan tâm những người mẹ đã phải khổ cực trăm bề với mỗi đứa con. Đã đến lúc họ phải nhìn nhận vào sự thật rằng, con cái không phải chỉ của mẹ”, bà Phạm Hiền cho biết.

Thay vì bàng quan trước sự phát triển của con, các ông bố cần hiểu rõ trách nhiệm của mình. Đồng thời, việc biết thế mạnh của mình là gì với con cũng vô cùng quan trọng. Chuyên gia Phạm Hiền nhận định, khi bố làm bạn và định hướng nhiều cho con, trẻ sẽ luôn tự tin vào chính mình. Đồng thời, có mục tiêu rõ ràng trong việc phát triển bản thân cùng bản lĩnh mạnh mẽ. Khi đó, con sẽ có đời sống tinh thần tích cực, an nhiên. Trong hiện tại và tương lai, con sẽ luôn cảm nhận được sự yêu thương.

Do đó, bà Phạm Hiền nhấn mạnh, những người đàn ông khi làm bố/ làm chồng không nên chì chiết, chửi mắng vợ/ con. Nếu có một người bố như vậy, con trai sẽ dễ trở nên cục cằn, ác cảm, tự ti. Trong khi đó, con gái sẽ dễ trở nên bất hạnh về tâm lý và cảm xúc, tình cảm, thậm chí là cuộc sống hôn nhân sau này.

Sai lầm khi dạy con

Chắc hẳn, việc nuôi dạy con là trách nhiệm của cả cha và mẹ. Thay vì thốt ra câu nói có phần vô trách nhiệm “con hư tại mẹ”, đã đến lúc các ông bố hiểu, mình cũng đóng vai trò vô cùng quan trọng. Tuy nhiên, theo bà Phan Hồ Điệp - giảng viên Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, không ít cha mẹ từng mắc sai lầm trong việc nuôi dạy con.

Nữ giảng viên này dẫn chứng, một số cha mẹ thường tỏ ra không quan tâm đến thành tích của con. Cha mẹ hay nói: Cho con tận hưởng đi, vui vẻ đi, kiến thức học đường không phải là tất cả. Tuy nhiên, trong các kì th‌i th‌ể thao, thi học sinh giỏi, cha mẹ đau khổ khi thấy con không đạt được thành tích như mong đợi.

Khi đó, bên ngoài, họ tỏ ra tươi cười, nói với mọi người: Ôi vui ấy mà, cho chúng trải nghiệm thôi. Song, họ lại thầm nghĩ: Trời ơi, thật là phí công mình rèn giũa. Thậm chí, một số cha mẹ sẽ lôi con vào góc khuất và giận dữ: Con làm xấu mặt bố mẹ!

Ngoài ra, một số cha mẹ muốn quyết định mọi việc thay con. Khi con nhỏ, họ quyết định để con ăn món gì, chơi đồ gì, mặc quần áo nào… Khi lớn lên, họ quyết định cho con học trường nào, yêu ai, chơi với ai… Nếu con đi chệch khỏi “quỹ đạo” đó, cha mẹ sẽ đau khổ và cảm thấy như trẻ đã tuột khỏi tay mình.

Bên cạnh đó, không ít phụ huynh coi con là “cái rốn của vũ trụ”. Bà Phan Hồ Điệp lấy ví dụ, trong nhà, mọi người đều quay quanh đứa trẻ. Người giúp việc sẽ chạy theo van nài nếu trẻ không chịu ăn. Một số người khác sẽ bị mắng nếu để trẻ bị lạnh, bị ngã. Mọi lời góp ý về hành vi và tính cách của trẻ đều bị coi là “vớ vẩn”.

“Có một số cha mẹ bỏ mặc con. Cha mẹ lúc nào cũng nghĩ rằng kiếm được tiền mang về là quá đủ rồi, rằng trẻ con thì biết gì. Cha mẹ tự thấy các mối quan hệ của mình quan trọng hơn, cuộc sống của mình có ý nghĩa hơn. Cha mẹ sẵn sàng để con chơi một mình, để vùi mình trong các cuộc hẹn, cuộc nhậu. Có một số cha mẹ đẩy con vào các cuộc đua: Trường chuyên lớp chọn, kì thi, trận thi đấu. Họ luôn cho rằng, đó là mình đang lo cho con, đang phấn đấu vì hạnh phúc của con”, nữ giảng viên chia sẻ.

Là một người công tác trong ngành Giáo dục, đồng thời là người mẹ nổi tiếng có cách dạy con khoa học, nhận được nhiều sự mến mộ của nhiều người, song, bà Phan Hồ Điệp cũng thú nhận:

“Đôi khi mình cũng hãnh tiến, cũng cảm thấy khó chịu, thấy buồn khi con không đạt thành tích như mong muốn. Đôi khi mình cũng nuông chiều con, quyết định thay cho con, khó chấp nhận lời nhận xét của người khác”.

Nữ giảng viên cho rằng, cần biết điều đó là sai và sửa dần. Đặc biệt, không phụ huynh nào có thể hoàn toàn nhận rằng, mình đã nuôi con một cách thật khoa học và tuyệt vời.

Do đó, để dạy con hiệu quả, theo bà Phan Hồ Điệp, phải qua rất nhiều thời gian, rất nhiều sự ghi nhận và trải nghiệm, cha mẹ mới thực sự hiểu được những điều cực đơn giản. Trong đó, bao gồm: Vui chơi trong tự nhiên là bài học tuyệt vời của trẻ. Khuyết điểm cũng là một phần của trẻ và phụ huynh cần chấp nhận điều đó. Khen nhiều không phải là tốt. Khi mắng, đừng mắng dài, khoảng 10 giây là đủ rồi.

“Trí thông minh không hoàn toàn quyết định sự thành công. Việc sinh hoạt điều độ, ăn ngủ đủ giấc, lành mạnh là điều quan trọng để đem đến cho trẻ đời sống tinh thần, cũng như trí tuệ tốt nhất mà trẻ có thể đạt được. Việc dạy cho trẻ sự tích cực, hào hứng, vui vẻ, khả năng hòa nhập rất quan trọng. Trẻ cần được phát triển khả năng quan sát, tưởng tượng, liên tưởng, phản biện” - giảng viên Phan Hồ Điệp nhấn mạnh.