Sau khi Liên Xô sụp đổ ba thập kỷ trước, giới lãnh đạo Trung Quốc nghiên cứu nguyên nhân và kết luận một trong những sai lầm lớn nhất của Liên Xô là tham gia vào cuộc chạy đua vũ trang tốn kém với Hoa Kỳ mà cuối cùng nền kinh tế Liên bang Xô viết đã phá sản.

Bloomberg đặc biệt nhấn mạnh về tình trạng khó khăn hiện nay của Trung Quốc, trong bối cảnh Mỹ tăng cường khả năng quân sự ở Đông Á, Bắc Kinh đang phải đối mặt với “một tình thế tiến thoái lưỡng nan chiến lược” tương tự như Liên Xô trước đây.

Vì nỗ lực bắt kịp sức mạnh quân sự Mỹ sẽ đòi hỏi Trung Quốc phải tăng chi tiêu quốc phòng một cách triệt để, do đó nước này có thể rơi vào bẫy giống như Liên Xô từng vướng vào. Tuy nhiên, so với viễn cảnh xa xôi đó, việc không có khả năng chống lại sự tăng cường quân sự của Mỹ có thể khiến Trung Quốc trở nên yếu thế và dễ bị tổn thương hơn.

Một minh chứng nổi bật về "tình trạng khó khăn" của Trung Quốc là quyết định của Hoa Kỳ trang bị cho Úc tàu ngầm hạt nhân. Washington thực tế đang thách thức Bắc Kinh bằng cách kích động một cuộc chạy đua vũ trang mới, hãng tin này lưu ý. Hiện tại, Trung Quốc đang ở một vị trí chiến lược tồi tệ, khi nước này buộc phải đối đầu với khả năng quân sự của Hoa Kỳ và các đồng minh ở Thái Bình Dương.

Nếu so sánh mọi mặt với lực lượng vũ trang Mỹ, Trung Quốc với GDP bằng khoảng 70% của Mỹ (tính theo đồng dollars) và tiếp tục tăng trưởng, song song với đó là đà ga tăng ngân sách quốc phòng, Bắc Kinh sẽ đuổi kịp Washington về chi tiêu quân sự trong tương lai gần.

Tuy nhiên, tổng GDP của Mỹ và các đồng minh lớn như: Nhật Bản, Ấn Độ và Australia là 30 nghìn tỷ dollars và sản lượng của họ cao gấp đôi so với Trung Quốc. Để cân bằng cán cân, nước này sẽ phải tăng gấp 4 lần ngân sách quân sự, hiện là 250 tỷ USD.

Với ưu thế công nghệ Mỹ, cũng như dự trữ vũ khí sau nhiều thập kỷ chi tiêu quân sự quá mức, Trung Quốc không thể tin tưởng vào việc giành chiến thắng trong cuộc chạy đua vũ trang mới. Bloomberg cho rằng, nước này nên tập trung vào ngoại giao để tăng cường an ninh.

Ngoài ra, lý do chính dẫn đến thành công của Hoa Kỳ trong việc tập hợp Nhật Bản, Ấn Độ và Australia là sự lo sợ của các quốc gia về khả năng quân sự ngày càng tăng của Trung Quốc, cũng như các tranh chấp lãnh thổ với hầu hết các nước xung quanh đang tiếp tục diễn ra.

Điều này có nghĩa là trước tiên Trung Quốc cần cố gắng giải quyết những tranh chấp này và xoa dịu căng thẳng trong quan hệ với các quốc gia láng giềng.

Ngoài ra, do sự ngờ vực và thù địch lẫn nhau đã đến mức nguy hiểm, việc Trung Quốc và Mỹ ngừng các hành động thù địch cũng đã là thành công rất lớn, chứ đừng nói đến việc hai nước có thể ngồi lại và bắt đầu hành động phối hợp với nhau trong một lĩnh vực nào đó.

Theo ghi nhận của Bloomberg, Bắc Kinh nên đúc kết một số bài học từ kinh nghiệm của Moscow. Đầu tiên, các nhà lãnh đạo Liên Xô tiếp tục đầu tư vào cuộc chạy đua vũ trang vì họ sợ Hoa Kỳ sẽ tấn công trước. Trung Quốc được trang bị vũ khí hạt nhân cũng không cần phải lo sợ một cuộc tấn công từ Mỹ.

Thứ hai, mặc dù hai bên cũng đang đối địch căng thẳng như Trung-Mỹ thời điểm hiện nay, Liên Xô đã tỉnh táo ngăn chặn chiến tranh Lạnh biến thành xung đột vũ trang thông qua hợp tác với Hoa Kỳ và phát triển các giao thức và quy tắc để ngăn chặn các cuộc xung đột ngẫu nhiên.

Mặc dù cũng đã có nhiều quyết sách chính trị của Trung Quốc đưa ra nhằm tránh những sai lầm của các đồng nghiệp Liên Xô nhưng họ vẫn đang bị lôi kéo vào cuộc chạy đua vũ trang với Hoa Kỳ, do sức ép quá lớn từ Mỹ và đồng minh. Nếu Trung Quốc không sớm thay đổi hướng đi, nước này “có nguy cơ lặp lại sai lầm lớn nhất của họ”.