Sau khi Quan Vũ bị bắt làm tù binh, vì không chịu đầu hàng mà bị giết hại. Nhưng cũng chính vì vậy mà đã để lại một câu hỏi lịch sử: Thời điểm Quan Vũ bị giết hại rốt cuộc lúc đó ông bao nhiêu tuổi? Do lịch sử ghi chép bị thiếu sót nên ngày tháng năm sinh của Quan Vũ chưa bao giờ được biết đến, bất luận là bách khoa toàn thư hay là tác phẩm uy quyền như “Từ Hải” cũng chỉ đánh một dấu chấm hỏi. Trong hồi thứ 77 của “Tam Quốc Diễn Nghĩa” do Mao Tôn Cương hiệu đính có một đoạn ghi chép, nói rằng khi Quan Vũ gặp nạn “vào tháng 10 mùa đông (tức tháng 10 âm lịch) năm Kiến Khang thứ 24, Quan Công chết năm 58 tuổi”. Có người dựa vào điều này nói rằng Quan Vũ sinh vào năm Diên Hy thứ 5 (năm 162 CN).
Nhưng “Tam Quốc Diễn Nghĩa” dù sao cũng là tiểu thuyết, không phải là trước tác lịch sử nghiêm ngặt và chính xác. Trong bản gốc “Tam Quốc Chí Thông Tục Diễn Nghĩa” vốn dĩ không có ghi chép về tuổi tác của Quan Vũ, có thể thấy La Quán Trung cũng không biết tuổi tác của Quan Vũ. “Tam Quốc Diễn Nghĩa” mà bây giờ chúng ta đang đọc là bản hiệu đính do hai cha con Mao Tôn Cương người nhà Thanh tiến hành biên soạn lại, bao gồm đoạn ghi chép Quan Vũ chết năm 58 tuổi cũng là thêm vào mà thôi, vốn dĩ không thể xem là thật.
Vậy thì còn có thể tìm ra ngày tháng năm sinh của Quan Vũ được không? Trong phần Quan Vũ truyện của “Tam Quốc Chí” có chú thích một đoạn ghi chép của “Thục Chí”, mang lại một chút manh mối giúp chúng ta phân tích năm sinh của Quan Vũ. Trong sách ghi chép: “Vũ mới xuất quân, mơ thấy lợn cắn chân mình, nói với con trai Quan Bình: Ta năm nay già yếu, sợ là đi không trở về!”. Tại sao khi Quan Vũ mơ thấy lợn lại nghĩ đến mình tuổi tác đã cao, một đi không trở về nữa?
Có rất nhiều chú giải liên quan đến chữ nghĩa của đoạn trên, chủ yếu chia làm hai loại. Học giả Lương Chương Cự của thời kỳ Mãn Thanh cho rằng khi đó Quan Vũ đang đánh nhau với quân Tào, nước Ngô phái Lã Mông đánh lén phía sau Quan Vũ, dẫn đến Quan Vũ bị thất bại. Bộ dưới của chữ “蒙” (Mông) là “豕”(thỉ) , tức là con lợn, vậy thì Quan Vũ mơ thấy lợn tức là điềm báo Lã Mông tấn công phía sau. Còn một cách giải thích khác cho rằng, lợn là một loại động vật chậm chạp, Quan Vũ bị lợn cắn bị thương ở chân chứng tỏ đi lại không thuận tiện, vì vậy mà nghĩ đến tuổi đã cao.
Tranh vẽ Quan Vũ (Ảnh: Shutterstock)
Cá nhân người viết bài cho rằng, vẫn còn một khả năng khác nữa, đó chính là Quan Vũ thuộc tuổi Hợi. Quan Vũ nhấn chìm bảy đạo quân, chém Bàng Đức, bao vây Phàn Thành, uy trấn Hoa Hạ đều xảy ra vào năm 219, năm đó lại đúng vào năm Hợi. Quan Vũ trong năm Hợi mơ thấy mình bị lợn cắn vào chân, rồi vì vậy mà nghĩ đến mình tuổi già sức yếu, không phải là sự trùng hợp ngẫu nhiên, mà là một sự phản ứng trong tiềm thức.
Ngoài ra, theo như phần Trương Phi truyện trong “Tam Quốc Chí” ghi chép: “(Trương Phi) lúc trẻ cùng Quan Vũ phụng sự tiên chủ (tiên chủ ở đây là Lưu Bị). Vũ lớn hơn mấy tuổi, Phi xem như huynh trưởng”. Có thể thấy được tuổi tác của ba anh em Lưu, Quan, Trương không hơn kém nhau là mấy. Lưu Bị sinh vào năm 161, nếu Quan Vũ tuổi Hợi vậy thì dựa vào suy đoán có thể biết được năm 159 là năm Hợi, lớn hơn Lưu Bị hai tuổi. Do vậy có thể biết được khi Quan Vũ mất là lúc vừa mới bước qua tuổi 60.
Trong thời đại chiến tranh loạn lạc, thọ mạng ngắn ngủi, 60 tuổi chính là một ngưỡng cửa của cuộc đời, nó mang ý nghĩa là đã bước vào tuổi xế chiều. Quan Vũ từ trong giấc mơ nghĩ đến con giáp của mình, tuổi đã lục tuần, cưỡi ngựa chinh chiến hơn nửa đời người, không kìm nén được sự thương cảm cũng là chuyện bình thường.
Người đời sau chịu ảnh hưởng của “Tam Quốc Diễn Nghĩa” cho rằng Lưu Bị là đại ca của Quan Vũ và Trương Phi thì tuổi tác chắc chắn phải là lớn nhất. Điều này chứng minh rằng giả thiết nói Quan Vũ tuổi Hợi là không chính xác sao? Nếu nghĩ vậy tức là đã phạm vào sai lầm đọc tiểu thuyết mà cho rằng là lịch sử. Trong “Tam Quốc Chí” không có đoạn nào ghi chép rằng Lưu Bị lớn tuổi hơn Quan Vũ cả.
Ngoài ra, một ghi chép từ thời nhà Thanh, vào những năm Khang Hy của nhà Thanh, khi bá tánh ở Vân Thành tỉnh Sơn Tây đào giếng đã đào ra được bia mộ của gia tộc Quan Vũ, có ghi chép Quan Vũ sinh vào năm Diên Hy thứ 3 (năm 160), kém một năm so với suy đoán ở trên. Nhưng sau khi Quan Vũ chết, hài cốt không mai táng ở quê nhà Sơn Tây, chứng tỏ ghi chép này không đủ độ tin cậy.
